rozum

rozum
1. Brać coś na rozum «zastanawiać się nad czymś, rozważać coś»: Może dlatego właśnie, że instynkt jest tak zawodny, lubimy brać wszystko na rozum. Cosm 7/1999.
2. Iść, pójść, sięgnąć, pot. skoczyć po rozum do głowy «zastanowiwszy się znaleźć na coś radę, znaleźć wyjście z jakiejś sytuacji»: (...) wiele brytyjskich teatrów idzie po rozum do głowy i zamiast spektaklu dla wybranych kombinuje, jak zrobić spektakl dla wszystkich. Przekrój 34/2001.
3. pot. Komuś się zdaje, wydaje, ktoś myśli, że pozjadał, zjadł, książk. posiadł wszystkie rozumy «ktoś jest zarozumiały, przemądrzały, przekonany (niesłusznie) o swojej mądrości»: Kto niżej, to ma za głupiego tego, co wyżej, choć w oczy nadskakuje mu. A wyżej który, to mu się wydaje, że wszystkie rozumy pozjadał. W. Myśliwski, Widnokrąg.
4. Ktoś jest niespełna rozumu; ktoś postradał, stracił, traci rozum, zmysły; komuś odjęło rozum
a) «ktoś jest chory psychicznie, ktoś zwariował, dostał pomieszania zmysłów»: (...) za jego pychę odjęło mu rozum i przez siedem lat pozbawiony był władzy (...). W. Tyloch, Dzieje.
b) «ktoś postąpił, postępuje nierozsądnie, zachował się, zachowuje się irracjonalnie, nie tak jak powinien»: (...) mój przełożony jest niespełna rozumu, gdyż nie zauważa, że to, co każe mi czynić, jest bezsensowne. PWL 4/1962.
5. przestarz. Ktoś obrany z rozumu «o kimś nierozsądnym, pozbawionym rozumu»
6. Mieć swój rozum «być świadomym tego, co się robi, wiedzieć, co robić w danej sytuacji, jak postępować»: Ja tego czytać nie będę. Mam swój rozum. Dosyć mam tej propagandy. B. Czeszko, Pokolenie.
7. żart. Na mój (głupi) rozum; jak na mój rozum «według mnie, moim zdaniem»: (...) Na mój rozum to on jest zazdrosny. Na twoim miejscu bym uważał... E. Wojnarowska, Raj.
8. Nie mieć rozumu (w głowie) «być głupim»: Sam chyba także rozumu za grosz nie masz, jeżeli nie wiesz, co się tu dzieje! Płom 17/1963.
9. Uczyć się, nauczyć się rozumu «nabierać, nabrać rozsądku, stawać się, stać się mądrzejszym, zwykle dzięki jakimś doświadczeniom»
Chłopski rozum zob. chłopski 1.
Coś uczy (kogoś) rozumu zob. uczyć 1.
Dostać małpiego rozumu zob. małpi 1.
Komuś padło, rzuciło się na rozum zob. mózg 1.
Mieć więcej szczęścia niż rozumu zob. szczęście 5.
Na chłopski rozum zob. chłopski 2.
Nauczyć kogoś rozumu zob. nauczyć 2.
Na zdrowy rozum zob. zdrowy 5.
Nie grzeszyć rozumem zob. grzeszyć 2.
Odchodzić od rozumu zob. odejść 1.
Przemówić komuś do rozumu zob. przemówić 2.
Ruszyć rozumem zob. ruszyć 3.

Słownik frazeologiczny . 2013.

Игры ⚽ Нужно решить контрольную?

Look at other dictionaries:

  • rozum — {{/stl 13}}{{stl 8}}rz. mnż I, D. u, Mc. rozummie {{/stl 8}}{{stl 20}} {{/stl 20}}{{stl 12}}1. {{/stl 12}}{{stl 7}} właściwa człowiekowi zdolność pojmowania, wnioskowania, wydawania sądów, umożliwiająca mu poznanie rzeczywistości; umysł : {{/stl… …   Langenscheidt Polski wyjaśnień

  • rozum — ×rozum̃ (l. razem) adv., rõzum drauge, kartu: Gyvenom rozum̃ Rud. Užaugo rõzum brolavoj Str. Jaučius ganėm rozum̃ Mrc …   Dictionary of the Lithuanian Language

  • rozum — m IV, D. u, Ms. rozummie; lm M. y, D. ów 1. «władza poznawcza umysłu ludzkiego, zdolność myślenia, poznawania, wykrywania związków zależności między postrzeganymi rzeczami, zjawiskami i formułowania sądów, orzekania o tych zjawiskach i… …   Słownik języka polskiego

  • Tom Rozum — (born Connecticut, 1951) is a Northern California based American bluegrass mandolinist and singer, best known for his long time collaboration with Laurie Lewis . Rozum has been nominated for a Grammy for his 1996 album with Lewis, The Oak and the …   Wikipedia

  • Karl Rozum — (* 1. Jänner 1937 in St. Pölten; † 2. Dezember 1988 in Wien) war ein österreichischer Politiker (ÖVP) und Privatangestellter. Er war von 1974 bis 1988 Abgeordneter zum Landtag von Niederösterreich. Rozum besuchte die Volks und Hauptschule in… …   Deutsch Wikipedia

  • iść [pójść, skoczyć] po rozum do głowy — {{/stl 13}}{{stl 33}} zastanawiać się, przemyśleć coś i zrealizować :{{/stl 33}}{{stl 10}}Poszedł po rozum do głowy i zrozumiał swój błąd. Nie mógł sobie poradzić, aż w końcu poszedł po rozum do głowy. {{/stl 10}} …   Langenscheidt Polski wyjaśnień

  • mieć swój rozum — {{/stl 13}}{{stl 20}} {{/stl 20}}{{stl 12}}1. {{/stl 12}}{{stl 7}} postępować rozsądnie, sprytnie : {{/stl 7}}{{stl 10}}Jeśli mówisz, że żonę trzyma krótko, to znaczy, że ma swój rozum. {{/stl 10}}{{stl 20}} {{/stl 20}}{{stl 12}}2. {{/stl… …   Langenscheidt Polski wyjaśnień

  • chłopski rozum — {{/stl 13}}{{stl 8}}pot. {{/stl 8}}{{stl 7}} myślenie realistyczne, oparte na praktyce i zdrowym rozsądku, trzeźwe, obywające się bez teoretyzowania : {{/stl 7}}{{stl 10}}Ze swoim chłopskim rozumem całkiem nieźle radził sobie z nowymi zadaniami.… …   Langenscheidt Polski wyjaśnień

  • na chłopski [zdrowy, prosty] rozum — {{/stl 13}}{{stl 7}} trzeźwo, rozsądnie, rozważnie, praktycznie, krytycznie : {{/stl 7}}{{stl 10}}Tak na zdrowy rozum, to nie ma się o co kłócić. {{/stl 10}} …   Langenscheidt Polski wyjaśnień

  • na mój (prosty) rozum — {{/stl 13}}{{stl 8}}pot. {{/stl 8}}{{stl 7}} według mnie, moim zdaniem, moim skromnym zdaniem : {{/stl 7}}{{stl 10}}Na mój prosty rozum to nie było uczciwe. {{/stl 10}} …   Langenscheidt Polski wyjaśnień

Share the article and excerpts

Direct link
… Do a right-click on the link above
and select “Copy Link”